21 Maret 2011

Dasanama = Sinonim

Tidak hanya bahasa Indonesia saja yang mengenal sinonim, dalam bahasa Jawa juga mengenal sinonim yang dalam bahasa Jawa disebut Dasanama. Dasanama berasal dari kata “dasa” yang berarti sepuluh dan “nama” yang berarti sebutan. Tapi tidak semua kata yang mempunyai sinonim jumlahnya sebanyak sepuluh kata. Dalam bahasa Jawa, dasanama biasanya digunakan dalam pembuatan karya sastra (tembang, gancaran, geguritan,dll) dan untuk pemberian nama untuk anak (tentunya yang bagus-bagus). Berikut adalah contoh dari dasanama yang saya ketahui

Ati (hati/perasaan) : driya, galih, kalbu, nala, penggalih, prana, tyas, wardaya

Asu (anjing) : sona, srenggala, segawon

Alas (hutan) : jenggala, wana, wanadri

Anak : atmaja, putra, suta, siwi, sunu, tanaya, weka, yoga

Abang (merah) : abrit, ambranang, dadu, rekta

Bangke (bangkai) : jisim, kunarpa, kuwanda, mayit, wangke, sawa

Bapak (ayah) : rama, sudarma, sudarmi, yayah

Bledheg (petir) : bajra, erawati, gelap, Guntur

Bodho (bodoh) : balilu, dama, jugil, kumprung, pengung, pinging

Bumi : bawana, buwana, bantala, basundara, butala, buntala, jagad, kisma, mandhala, pratala, pratiwi

Buta (raksasa) : asura, danuja, diyu, ditya, denawa, yaksa, kelana, raksesa, wil

Dalan (jalan) : dlanggung, enu, gili, hawan, lebuh, lurung, marga, ratan, sopana

Desa : dhekah, dhukuh, dhusun

Dewa : apsara, bathara, dewata, hyang, jawata, sura, widadara

Dhewe (diri) : pribadi, priyangga

Gajah : asti, dipa, dwipangga, dirada, esthi, liman

Gaman (senjata) : badhama, sanjata

Gawe (membuat) : kardi, karya, karti

Geni (api) : agni, apyu, brama, dahana, pawaka

Getih (darah) : ludira, rudhira, rah

Gunung : aldaka, ancala, arga, ardi, giri, meru, parwata, prabata, wukir

Gludhug (guntur) : grah, gurnita, pater

Iwak (ikan) : matswa, mina, ulam

Ireng (hitam) : langking, kresna

Ibu : biyung, indhung, puyengan, rena umi, wibi

Jaran (kuda) : aswa, swa, turangga, undhakan, wajik

Jeneng (nama) : asma, jejuluk, parab, rum-rum, sambat, wewangi

Kaya (seperti) : kadi, kadya, lir, mimba, pendah, pindha

Kanca (teman) : kanthi, rewang, rowang

Kebo (kerbau) : maesa, misa, mundhing

Kethek (monyet) : juris, kapi, palwaga, rewanda, wanara, wre

Kesengsem (jatuh cinta) : brangta, gandrung, kandhuhan, kasmaran, krungrungan, magunkung, lengleng, wulangun

Kereta (pakai kuda) : rata, ratangga, pedhati, wimana, yana

Keris : curiga, katga, patrem, suduk

Kraton : dhatulaya, kadhaton, pura, puri

Kuning : jenar, kapuranta, pita

Lintang (bintang) : kartika, sasa, sudama, taranggana, wintang

Lara (sakit) : agring, gerah, agring, roga

Langit : aksara, antariksa, awing-awang, bomantara, dirgantara, gegana, jumantara, tawang, widik-widik, wiyati, wiyat

Macan (harimau) : mong, sardula

Mangan (makan) : boga, bukti, dhahar, nadhah, nedha

Manuk (burung) : kaga, kukila, peksi

Mati : antaka, ngemasi, lalis, lampus, layon, lena, mancal donya, murud, padhem, palastra, pralaya, pralena, seda, tinggal

Misuwur (terkenal) : kajanapriya, kajuwara, kalok, kaloka, kasub, kawarti, kondhang

Omah (rumah) : graham, panti, wisma, yasa, griya

Panah : astra, bana, jemparing, naraca, sara, warastra

Pandhita (pendeta) : ajar, dwija, dwijawara, maharsi, mahayekti, muni, resi, suyati, wiku, wipra, yogiswara

Pedang : candrasa, sabet, klewang, golok, gobang

Pinter (pintar) : guna, lebda, limpad, nimpuna, putus, wasis, widagda, widura, wignya

Paprangan (peperangan) : pabaratan, palagan, payudan, rananggana

Perang : bandayuda, juritlaga, pupuh, rana, yuda

Putih : dwala, pingul, seta

lanjutan dasanama pada postingan berikutnya....

8 komentar:

  1. ANTONIM= LAWAN KATA
    SINONIM= DASANAMA (DASA: SEPULUH, NAMA: ASMA)

    BalasHapus
  2. terima kasih koreksinya.....
    mohon maaf ada sedikit kesalahan judul

    BalasHapus
  3. sae mas,, kula COPAS nggih, damel tugas kuliah..

    BalasHapus
  4. Matur nuwun seng katah nggeh ilmune

    BalasHapus
  5. atur nuhun kang, kula sampun diisungi uning

    BalasHapus
  6. Matur nuwun ilmunipun mugi-mugi tansah taberi kesihatan

    Maaf kalau bahasa jawanya ada yg salah hehehe biasa baru belajar 🙏🙏😅😁

    BalasHapus